Na skraju miasta, w pobliżu rzeki Kłodnicy, tuż przy kopalni węgla kamiennego „Sośnica-Makoszowy”, obok międzynarodowej drogi A4 Katowice - Berlin znajduje się wielka góra, której początki sięgają II połowy 1906 r. To sztuczne wzniesienie, nieużytek usypywany przez lata jest nazywany na Śląsku hałdą, a raczej „hołdą”, czyli antropogeniczną formą ukształtowanej ziemi. 27 czerwca w tej "kosmicznej" scenerii sprawdzą swoją odporność uczestnicy Runmageddonu Silesia.

Hałda to miejsce szczególne, gdzie na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest martwa pełna kamieni i karbońskich skamieniałości, minerałów i drewnianych słupów z lampami, ale można tu spotkać wiele dzikich zwierząt. Sprawne oko poszukiwacza skarbów wypatrzy w rumowiskach konkrecje pirytu zwanego „fałszywym złotem” lub „złotem głupców”. Niektóre części hałdy porastają trawy i brzozy, ale zasadniczo to dość powulkaniczny krajobraz. Aby dostać się na jej szczyt, potrzeba roweru albo pieszej wspinaczki.

Chcąc zobaczyć, dotknąć, a nawet poczuć zapach makoszowskiej góry, należy się wspiąć na wysokość ponad 30 metrów, skąd rozpościera się interesujący widok na panoramę Górnego Śląska, Zabrza i okolicznych miejscowości. Zobaczyć można m.in. na horyzoncie trzy „piramidy” będące również hałdami, panoramę Zabrza zwanego miastem ceglanych wież oraz pobliskie szyby zjazdowo wydobywcze kopalni węgla „Sośnica Makoszowy”. To miejsce, z którego również można obserwować niezwykle industrialne zachody słońca.

W języku górniczym określane również jako zwałowisko skały płonnej pochodzącej z drążenia wyrobisk górniczych oraz zakładów przeróbczych. Przez miejscowych nazywana jest „makoszowską bergą”. Usypywana latami z tego, co już nie jest potrzebne na kopalni, a więc głównie skał i innych odpadów przemysłowych. Hałda pnie się na wysokość ponad 310 m n.p.m. Jej wymiary w linii prostej liczą sobie długość prawie 2 km, szerokość prawie 900 metrów, wysokość ponad 30 metrów powierzchnia około 170 hektarów. U podstawy stoku hałdy od strony wschodniej i południowej znajdują się dwa jeziora mniejsze „słodkie” i duże „słone”, fachowo nazywane osadnikiem wody kopalnianej o wysokiej mineralizacji i z dodatkiem śladowych ilości izotopów promieniotwórczych, przede wszystkim radu. Największe „jezioro” o stromych brzegach od strony zachodniego zbocza posiada powierzchnie ok. 3800 m kw. i charakteryzuje się tym, że nigdy nie zamarza. Materiał na szczyt góry dostarczany jest koleją przemysłową - systemem aż sześciu linii oplatających strukturę hałdy.

Historycznie hałda stanęła w miejscu dawnych pól i łąk, przez które przechodziła w II poł. XIX wieku droga łącząca osadę Makoszowy z Sośnicą na skraju lasu nazywanego w XIX wieku „Zabrzer Wald”, a od lat 20 XX wieku „Guido Wald”. W XX wieku po plebiscytach w 1922 r. ta góra skały płonnej znalazła się po Polskiej stronie tuż przy samej granicy niemiecko – polskiej, którą przebiegała u podnóża hałdy wyznaczona na meandrującym potoku Czerniawka ( przed 1945 r. Scharnafka-Bach). Obecnie makoszowska hałda jest jedną z ponad 30 takich obiektów w Zabrzu oraz jedną z ponad 160, jakie możemy spotkać na Śląsku.

Zabrzańskie hałdy to dziś już powoli zanikające echo minionych czasów wielkiego uprzemysłowienia i rozwoju miasta. To trwały element krajobrazu, często niezauważany. Makoszowska hałda to miejsce o specyficznej estetyce, bo brzydkie, ale piękne. Ten piekielny lub księżycowy koloryt, posiada własną formę przestrzenną. Kazimierz Kutz, reżyser filmowy i teatralny, twórca wielu filmów o górnośląskiej ziemi, określiłby ją jako "bezludzie i nieprawdopodobny świat o zdziczałym pejzażu". Dziś stojąc na jej szczycie można się zastanowić filozoficznie: komu hołd składa hołda? Jedno jest pewne. To miejsce warte poznania i zdobycia.

Tekst: Dariusz Walerjański - Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Fot. Tomasz Palej

Partnerzy wydarzenia:

SBB ogłoszono najlepszym polskim rockowym zespołem 50-lecia. To trójka muzyków, która zrewolucjonizowała polski rock. A przy tym wciąż istniejący zespół, formacja, która wciąż koncertuje, tworzy i nie odcina kuponów od swoich sukcesów. Wciąż – zgodnie z rozwinięciem nazwy SBB – Szuka, Burzy i Buduje...

Grupa SBB z Jerzym Piotrowskim w składzie wystąpi w Kopalni Guido 24 kwietnia!

Muzyka na Poziomie - SBB

Prowadzenie koncertu: Piotr Metz (Polskie Radio 3)

Piątek, 24 kwietnia 2015, godz. 20.00

Zjazdy pod ziemię od 18.45 do 19.45

Bilety: 50 zł / os.

UWAGA! Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc konieczna wcześniejsza rezerwacja pod nr. 32 271 40 77. Rezerwacja jest ważna przez 14 dni kalendarzowych.

Zgłoszenia akredytacji dziennikarskich i kontakt dla mediów - Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Silesian Blues Band powstał w 1971 roku w Siemianowicach Śląski jako zespół Józefa Skrzeka (ex-Breakout), młodego basisty i pianisty. W składzie tria obok lidera znaleźli się Apostolis Anthimos (gitara), 17-letni syn greckich imigrantów oraz Jerzy Piotrowski (perkusja). Intensywne próby, regularne koncerty na Śląsku i pierwsze nagrania radiowe spowodowały, że zespół został dostrzeżony. W latach 1972-73 Silesian Blues Band rozpoczął ponad półtoraroczną współpracę z Czesławem Niemenem (jako grupa Niemen). Koncertowali w Europie (festiwal Rock And Jazz Now w Niemczech, Pori Jazz Festival w Finlandii, Jazz Blizen w Belgii). Nagrali cztery albumy (w tym dwa dla CBS, produkowane przez Macka). Latem 1973 muzycy rozstali się z Niemenem, zmienili nazwę na SBB (Szukaj, Burz, Buduj) i rozpoczęli własną karierę.

Pierwszy album SBB został nagrany na żywo w kwietniu 1974 r., niespełna dwa miesiące po oficjalnym debiucie grupy. Wypełniła go żywiołowa muzyka w duchu Jimi'ego Hendrixa i tria Cream, pełna szaleńczych solówek gitary i przesterowanego basu. Kolejne miesiące działalności to coraz więcej koncertów (Niemcy, Czechy, Węgry, Szwecja) i coraz więcej nagrań (kolejne LP, muzyka ilustracyjna do filmów i TV). Każda kolejna płyta SBB to stopniowe odchodzenie od żywiołowego free-rocka na rzecz przemyślanych i rozbudowanych kompozycji, długich, progresywnych suit z niezwykłym brzmieniem syntezatorów Moog. Od 1977 r. zespół pracuje z niemiecką agencją Aries. Zaczyna regularnie występować w Niemczech, Danii, Finlandii, Holandii, Szwajcarii. Na rynek zachodni przygotowują trzy albumy: „Follow My Dream", „Welcome" i „Slovenian Girls". W 1978 r. SBB występuje na festiwalu Roskilde '78 stając się jedną z głównych atrakcji imprezy. W 1980 r. nagrywają album „Memento z banalnym tryptykiem", uznawany przez wielu za najlepszy progresywny album, jaki powstał w Polsce.

Grupa powróciła do czynnej działalności w latach 90. Od 2000 r. współpracują z Paulem Wertico (Pat Metheny Group, Larry Coryell), a od 2007 r. z Gaborem Nemethem (Locomotiv GT, Skorpio). W 2005 r. znowu nawiązali współpracę z producentem Reinholdem Mackiem (CD „New Century") W latach 2004-2006 firma Metal Mind wydała kompletną antologię nagrań zespołu (40 CD!). W 2006 r. zespół występuje jako gość specjalny Deep Purple na ich koncertach w Polsce oraz jedna z gwiazd Baja Prog 2006 w Meksyku.

W 2014 r. do składu SBB powrócił Jerzy Piotrowski. Oryginalny skład gra po raz pierwszy na jednej scenie od dwudziestu lat. Zespół koncertuje, nagrywa i nie szukają taniego poklasku. Każdy album to nowe wyzwanie, każdy koncert to nowe spojrzenie na muzykę. Grupa umiejętnie sięga do swojej przeszłości, odnajdując w niej to, co najlepsze. I wciąż szuka, burzy i buduje...

Zapraszamy na koncert do Kopalni Guido!

Międzynarodowe Targi Dziedzictwa Przemysłowego i Turystyki Podziemnej odbędą się w dniach 22-23 maja 2015 roku w Zabrzu. Targi towarzyszą międzynarodowej konferencji poświęconej turystyce dziedzictwa przemysłowego organizowanej od dziesięciu lat w Zabrzu, pod auspicjami Światowej Organizacji Turystyki i wsparciu Ministerstwa Sportu i Turystyki.

Udział w targach mogą wziąć przedstawiciele instytucji i obiektów dziedzictwa przemysłowego: kopalń udostępnionych do zwiedzania przez turystów, szlaków turystyki poprzemysłowej, browarów otwartych dla ruchu turystycznego, winnic i winiarni, szlaków rękodzieła artystycznego, podziemnych tras turystycznych, fortyfikacji, przedstawicieli miast i regionów, wydawnictw turystycznych.

Dla odwiedzających organizowane są liczne konkursy i atrakcje, degustacje regionalnych specjałów, występy muzyczne, warsztaty rzemieślnicze oraz warsztaty edukacyjne. Podczas imprezy odbywają się prezentacje i odczyty.

Co roku targi skupiają wielu wystawców - przedstawicieli instytucji i obiektów dziedzictwa przemysłowego, przedstawicieli miast i regionów z Polski, Francji, Ukrainy, Niemiec, Belgii, Tunezji, Rosji, Słowacji, Włoch.

Wstęp wolny, serdecznie zapraszamy!

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rekomendowało Komisji Europejskiej polskich pretendentów do wyróżnienia Znakiem Dziedzictwa Europejskiego. Wśród rekomendowanych jest Kopalnia Guido!

Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej od 2011 roku prowadzą działanie pod nazwą „Znak Dziedzictwa Europejskiego". Jest to honorowe wyróżnienie, które może być przyznawane m.in. zabytkom, miejscom naturalnym, obiektom archeologicznym, przemysłowym lub miejskim, krajobrazom kulturowym – słowem podmiotom, które wpisują się w cele tej inicjatywy. Jakie to cele? Przyznanie Znaku ma służyć wzmocnieniu u obywateli europejskich, w szczególności wśród ludzi młodych, poczucia przynależności do Unii, opartego na wspólnych wartościach oraz elementach europejskiej historii i dziedzictwa kulturowego, a także na uznaniu walorów różnorodności krajowej i regionalnej. Znak Dziedzictwa Europejskiego jest więc pomysłem na poszukiwanie tego, co prawdziwie europejskie, co dla Europejczyków wspólne i cenne, co jednocześnie odróżniałoby dziedzictwo europejskie od dziedzictwa światowego honorowanego wpisem na listę UNESCO. Idea Znaku Dziedzictwa Europejskiego pozwala zauważyć, że chodzi w nim o utrwalanie i promowanie świadomości europejskiej. W umysłach Europejczyków Europa powinna być czymś więcej niż pojęciem geograficznym.

W skali Europy tym wyróżnieniem uhonorowano dopiero zaledwie 20 obiektów. W dotychczasowych edycjach naboru wniosków o przyznanie Znaku Dziedzictwa Europejskiego Polskę reprezentowały: Historyczna Stocznia Gdańska, Konstytucja 3-Maja, Unia Lubelska i Wzgórze Lecha. Trzy pierwsze obiekty wyróżnienie to otrzymały. Różnorodność złożonych aplikacji dobrze obrazuje szeroki zakres możliwych aplikacji, jaki dla tego działania przewidział Parlament Europejski. Wybór podmiotów aplikujących ma charakter wielostopniowy. Trwająca obecnie procedura selekcji rozpoczęła się w maju 2014. Wówczas Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zainicjowało tzw. preselekcję krajową. Zgodnie z obowiązującymi obecnie procedurami, każdy kraj może złożyć maksymalnie 2 aplikacje do oceny finalnej na szczeblu europejskim. Do preselekcji krajowej przystąpiło w Polsce ponad 20 podmiotów. Po ocenie wstępnych wniosków Ministerstwo Kultury zakwalifikowało 4 obiekty do dalszych prac nad aplikacją finalną, w celu przedłożenia jej do oceny przez komitet doradczy Ministra Kultury. Wśród wybranych znalazła się aplikacja przygotowana przez Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Nasz wniosek opracowany został przez Międzynarodowe Centrum Dokumentacji i Badań nad Dziedzictwem Przemysłowym dla Turystyki. Treściowo dotyczy obiektu pod zbiorczą nazwą „Industrializacja na Górnym Śląsku". Aby w sposób pełny i czytelny wyeksponować to, co ważne w wielowiekowym i wielowątkowym procesie industrializacji, nasza aplikacja została przygotowana wspólnie przez trzy reprezentatywne podmioty: Kopalnię Guido, Zabytkową Kopalnię Srebra oraz Tyskie Browarium. Pracowaliśmy wspólnie z Wydziałem Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego oraz Instytutem Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach i Śląskim Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Rezultat naszych wielomiesięcznych dociekań zyskał uznanie zarówno w oczach komitetu doradczego Ministra Kultury, jak i samej minister Małgorzaty Omilanowskiej, która w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej rekomendowała do tegorocznej selekcji na szczeblu europejskim dwa obiekty: „Industrializację na Górnym Śląsku" oraz Cmentarz z I wojny światowej Łużna – Pustki.

„Industrializacja na Górnym Śląsku mogła się dokonać dzięki sprzyjającym okolicznościom geograficznym, geologicznym, a także społeczno-kulturowym. W złożonej aplikacji staraliśmy się podkreślić te elementy historycznych dziejów Kopalni Guido, a także Kopalni Srebra i Tyskiego Browarium, w których mobilność społeczna, wolność osobista i ekonomiczna, możliwość wyboru i realizacji kariery były w zasadzie czymś zwyczajnym. Ożywione kontakty między wschodnią i zachodnią Europą oraz swobodny transfer idei i myśli technicznej były w naszych zakładach obecne już w minionych wiekach, wyprzedzając niejako zdobycze Unii Europejskiej. Przyznam, że to dzięki inicjatywie ubiegania się o Znak Dziedzictwa Europejskiego udało nam się jeszcze lepiej dostrzec niektóre mniej znane konteksty naszej historii" – mówi Bartłomiej Szewczyk, Dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego

Przyznanie ministerialnej rekomendacji jest potwierdzeniem europejskiego uniwersalizmu procesów przemysłowych i towarzyszących im zmian społecznych i kulturowych, jakie dokonywały się w ostatnich stuleciach na Górnym Śląsku. Złożona przez nas aplikacja obszernie i niestereotypowo te zjawiska opisuje. Górny Śląsk jest niewątpliwie częścią Europy, nie tylko geograficznie. Finalne przyznanie „Industrializacji na Górnym Śląsku" Znaku Dziedzictwa Europejskiego byłoby także czytelnym potwierdzeniem europejskich trendów przeobrażeń, jakim podlegał przemysł na naszym terenie. Zakłady założone jakiś czas temu dla konkretnych celów gospodarczych, dziś zyskują drugie lub nawet trzecie życie, jako obiekty pełniące inne funkcje: turystyczne, edukacyjne, kulturalne. Prezentowanie wspólnego europejskiego dziedzictwa staje się dzięki temu bardziej możliwe, bardziej atrakcyjne i bardziej uniwersalne.

Na ostateczne wyniki tegorocznej edycji Znaku Dziedzictwa Europejskiego przyjdzie nam poczekać do końca bieżącego roku.

Autor: Piotr Kunce