150 lat historii, trzy poziomy do zwiedzania, ponad 4 kilometry tras turystycznych, blisko 1.000 zorganizowanych imprez, ponad 900 tysięcy turystów z każdego kontynentu. W tym czasie szola zjechała na dół ponad 60.000 razy, pokonując w obie strony odległość równą obwodowi Ziemi!

Duch historii

Kopalnia Guido została założona w 1855 roku przez hrabiego Guido Henckel von Donnersmarcka, magnata przemysłowego, od którego imienia wzięła również swoją nazwę. Była to więc inwestycja prywatna, podjęta, jak wiele podobnych w okresie wielkiej rewolucji przemysłowej, ze świadomością ryzyka, jakie niesie za sobą budowa nowych zakładów przemysłowych. Droga do regularnego wydobycia rzeczywiście okazała się długa i trudna. Prace utrudniała woda i kurzawka, a pokłady węgla były trudno dostępne z uwagi na uskok tektoniczny.

Najstarszym poziomem wydobywczym był niedostępny dziś poziom 80, później uruchomiono również poziomy 170 i 320. W latach 1885-1887 kopalnia została kupiona przez skarb pruski i przyłączona do państwowej kopalni Królowa Luiza, której wyrobiska i budynki na powierzchni również można dziś zwiedzać w ramach kompleksu Sztolnia Królowa Luiza. Następnie była częścią kopalni Delbrűck i Makoszowy, pełniąc głównie funkcje pomocnicze, bowiem wydobycie węgla zakończono w 1928 roku. Od 1987 roku działała tu Kopalnia Doświadczalna M-300, testująca nowy sprzęt i maszyny górnicze. Paradoksalnie, dzięki temu, że kopalnia w rzeczywistości okazała się niezbyt trafioną inwestycją i dość szybko przestała się rozwijać, możliwe było przekształcenie jej w obiekt do zwiedzania.

Nowe życie

W latach 80-tych XX wieku kopalnia zyskała nowe funkcje – dla podziemnych wyrobisk rozpoczęła się era turystyki. Dzięki staraniom ówczesnej dyrekcji Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, w 1982 roku na poziomie 170 utworzony został Skansen Górniczy Guido udostępniony do zwiedzania, wpisany następnie do rejestru zabytków. W 2000 roku na fali obniżania kosztów w przemyśle węglowym, przystąpiono do demontażu unikatowej, podziemnej kopalni. Zaangażowanie wielu instytucji i osób prywatnych doprowadziło do zatrzymania niszczycielskiego procederu i utworzenia w 2007 roku Zabytkowej Kopalni Guido, jako samodzielnej instytucji kultury Miasta Zabrze i Województwa Śląskiego. Od 2013 roku Kopalnia Guido i Muzeum Górnictwa Węglowe ponownie zostały połączone, a w 2017 roku świętujemy 10 rocznicę uruchomienia kopalni, jako obiektu kulturalno-turystycznego!

Szyb Kolejowy Kopalni Guido

Obecnie kopalnia Guido jest drugą najgłębszą w Europie kopalnią węgla kamiennego, udostępnioną do zwiedzania dla turystów i jedyną, do której można zjechać oryginalną windą górniczą, czyli szolą. Zamiast pokładów węgla wydobywa się tu turystykę, kulturę i rozrywkę – na poziomach 170, 320 i 355 czeka na turystów moc atrakcji, których nie sposób zobaczyć nigdzie indziej. Aby przekonać się, jak wyglądała praca górnika, poznać historię górnictwa i jego współczesne oblicze, wystarczy włożyć kask, pobrać górniczą lampę i ruszyć na spotkanie podziemnej przygody! Warto pamiętać o tym, by każdego napotkanego pod ziemią górnika pozdrowić tradycyjnym „Szczęść Boże”.

Trasa turystyczna – głębiej i głębiej…

Poziom 170 dostępny jest do zwiedzania od samego początku istnienia turystycznej Kopalni Guido. To tu zobaczyć można najstarsze zachowane wyrobiska i oryginalne stajnie końskie z XIX wieku. W 2015 roku miała miejsce rewitalizacja tego poziomu. Obecnie główną postacią jest tu święta Barbara, patronka górników – to do niej prowadzi przewodnicka opowieść na temat trudu pracy w XIX-wiecznej kopalni. Centralnym punktem trasy jest kaplica świętej Barbary, ozdobiona oryginalnym, podziemnym witrażem.

Msza barbórkowa w kaplicy św. Barbary

Poziom 320, oddany do użytku turystów 8 grudnia 2008 roku w autentycznych przestrzeniach obrazuje warunki pracy na kopalni w połowie XX wieku. Przewodnik prowadzi grupę przez wyrobiska o różnej wysokości i nachyleniu oraz pokazuje pracę maszyn górniczych, takich jak przenośniki, kombajn chodnikowy Alpina i kombajn ścianowy. Węgiel jest tu na wyciągnięcie ręki, można też poczuć historię miejsca, oglądając autentyczne pozostałości po kopalni doświadczalnej, sprzęt czy komory badawcze, a także przejechać się prawdziwą górniczą kolejką podwieszaną, zainstalowaną w podziemiach w 2012 roku.

Szychta

Najgłębszą trasę turystyczną stanowią wyrobiska położone do 355 metrów pod ziemią. To najbardziej surowy rejon Kopalni, historycznie ostatnie miejsce, gdzie prowadzono wydobycie, choć już na niewielką skalę, w celach szkoleniowo-badawczych. W 1996 roku, gdy wygaszano działalność kopalni doświadczalnej M-300, obszar ten został szczelnie zatamowany, w związku z tym zachował się w takim stanie, w jakim ponad dwadzieścia lat temu zostawili je górnicy. Aby zatrzymać tę autentyczność, pozostawiono całe dawne wyposażenie w miejscu, a prace rewitalizacyjne ograniczyły się do zabezpieczenia wyrobisk. Poziom 355 udostępniono do zwiedzania w lutym 2016 roku w dwóch wariantach. „Mroki Kopalni” to wędrówka surowymi chodnikami wyłącznie z lampami osobistymi, wraz z przejściem ostatnią czynną ścianą wydobywczą, nachyloną pod kątem 10 stopni, o długości ponad 100 metrów. Wariant „Szychta” wzbogacony jest o elementy robót górniczych, wykonywanych przez uczestników w ubraniu roboczym i z pełnym wyposażeniem pod okiem doświadczonego sztygara.

Unikalność i autentyczność podziem nych tras turystycznych sprawiły, że Kopalnia Guido uzyskała tytuł Gwiazdy Techniki Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego. Jest też punktem kotwicznym Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH).

Kultura na poziomie

Kopalnia Guido od lat jest miejscem niezwykłych wydarzeń kulturalnych. Odbywają się one nie tylko na powierzchni, ale przede wszystkim w podziemiach. Cztery, specjalnie do tego celu przygotowane komory, znajdują się na poziomie 320. Największa z nich, komora K8, została zrewitalizowana w 2012 roku, pozostałe – komorę kompresorów, halę pomp i warsztat mechaniczny, oddano do użytku po gruntownym remoncie w lipcu 2013 roku.

Kopalnia co roku uczestniczy w Nocy Muzeum – do 2013 roku, gdy nie była jeszcze placówką muzealną, realizowała ją w konwencji Nocy Absurdów. Przez ten czas pod ziemią znalazły się między innymi lodowisko, kraina Narni i las z żywym kozłem. Od samego początku, tj. od 2010 roku Kopalnia Guido bierze udział również w święcie Szlaku Zabytków Techniki – Industriadzie, co roku przygotowując jedne z najciekawszych atrakcji, takie jak gigantyczne lalki Dundu (2013), plaża i port w centrum miasta (2014), stacja kosmiczna Karbonia (2015), Machinaland (2017).

Industriada 2013

Dla osób spragnionych dawki dobrej muzyki przeznaczona jest oferta wydarzeń muzycznych, w tym cykliczny zJAZZd Festiwal czy też Ars Cameralis. W podziemiach koncertowali również Myslovitz, Marika, Czesław Mozil, Renata Przemyk, Marcin Wyrostek z zespołem, Grzegorz Turnau, SBB, Beltaine, The Dumplings, Nigel Kennedy, Agata Ślazyk z Piwnicy Pod Baranami, Motion Trio, Shannon, Żywiołak, Percival i wielu innych.

IV MIędzynarodowy Festiwal im. K. Pendereckiego

Coś dla siebie znajdą też miłośnicy muzyki klasycznej. W kopalni miały miejsce między innymi Festiwal Chopin Industrialnej, Festiwal Ludwiga van Beethovena, czy cykliczne koncerty organowe. Co roku odbywa się tutaj również Międzynarodowy Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego, którego każda edycja stanowi niezapomniane muzyczne przeżycie.

Prezydent Miasta Zabrze, Małgorzata Mańka-Szulik i profesor Krzysztof Penderecki

Kopalnia jest też producentem dwóch autorskich spektakli teatralnych, tematycznie orbitujących wokół Śląska i śląskości: „Synek”, który w 2013 roku zdobył Gran Prix Ogólnopolskiego Przeglądu Monodramu Współczesnego w Warszawie i Złotą Maskę w kategorii Nagroda specjalna, oraz „Frelki”.

Monodram "Synek"

Warto dodać, że w tym samym roku zabytkowa Kopalnia Guido otrzymała również Nagrodę Hanys za umiejętne wykorzystanie przestrzeni poprzemysłowej na rzecz działalności turystyczno-artystycznej oraz pielęgnowanie górniczych tradycji, natomiast w 2015 roku Grand Prix w konkursie na najlepszą przestrzeń publiczną województwa śląskiego za konsekwencję w realizacji unikatowego pomysłu upublicznienia, pokazania i wprowadzenia nowej funkcji obiektu użyteczności publicznej i przestrzeni ogólnodostępnej.

Pub na poziomie 320 metrów 

Z okazji 10-lecia działalności, serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy nas odwiedzili, docenili, wspierali, dopingowali, promowali, wszystkim turystom, gościom, dziennikarzom, byłym pracownikom i każdemu, kto w jakikolwiek sposób czuje się związany z Kopalnią Guido! Bądźcie z nami przez kolejne lata.